Behoefteonderzoek: uitleg, voorbeelden en stappenplan

Het voorzien in de behoeftes van gebruikers is een onmisbaar aspect van een goede user experience. In deze gids leggen we je uit wat behoefte onderzoek is, geven we gratis voorbeelde en laten we zien hoe je ermee aan de slag gaat. 

Wat is een behoefte-onderzoek?

Een behoefte-onderzoek is een onderzoeksmethode om de behoeften, wensen en verwachtingen van gebruikers uit de doelgroep in kaart te brengen.

Het doel van een behoefteonderzoek is om diepgaand inzicht te krijgen in wat mensen echt nodig hebben, zodat bedrijven producten of diensten kunnen ontwikkelen die hierop aansluiten.

Behoefteonderzoek voorbeelden

We stellen voorbeeld vragen voor behoefteonderzoek voor je beschikbaar. Download de voorbeeld vragenlijst voor interviews, focusgroepen en enquetes via onderstaande knop!

Behoefteonderzoek binnen UX- en marktonderzoek

Behoefteonderzoeken worden zowel binnen UX als marktonderzoek uitgevoerd. Hieronder leggen we uit welke rol behoefteonderzoek speelt binnen elk van deze vakgebieden.

Behoefteonderzoek binnen UX-onderzoek

Behoefteonderzoek speelt een essentiële rol binnen user experience (UX) onderzoek. Door inzicht te krijgen in de behoeften, wensen en voorkeuren van gebruikers kunnen ontwerpers producten en diensten ontwikkelen die hier naadloos op aansluiten. De voordelen van het uitvoeren van behoefteonderzoek binnen UX hebben we hieronder voor je opgesomd:

• Gebruikersgerichte benadering. Behoefteonderzoek legt de nadruk op het begrijpen van gebruikers op een dieper niveau. Door inzicht te krijgen in hun behoeften, doelen, motivaties en uitdagingen, kunnen UX-designers producten creëren die beter aansluiten op de verwachtingen en het gedrag van gebruikers. Het helpt bij het ontwikkelen van een gebruikersgerichte benadering van ontwerp.
• Contextuele inzichten. Afhankelijk van het type behoefteonderzoek wordt uitgevoerd, kan er een grote hoeveelheid aan contextuele inzichten worden verzameld. Hierbij kan je denken aan de fysieke omgeving, technologische beperkingen, sociale interacties en gebruikersscenario's. Door deze contextuele informatie te verzamelen, kunnen UX-designers ontwerpbeslissingen nemen die rekening houden met de context waarin het product zal worden gebruikt.
• Identificatie van pijnpunten. Door behoefteonderzoek kunnen UX-designers pijnpunten en uitdagingen in de bestaande gebruikerservaringen identificeren. Dit kan variëren van frustraties met bestaande producten tot onvervulde behoeftes in de markt waarin nieuwe oplossingen nodig zijn.
• Validatie van ontwerpbeslissingen. Behoefteonderzoek biedt een basis voor het valideren van ontwerpbeslissingen. Met de inzichten uit het behoefte-onderzoek kunnen ontwerpbeslissingen worden onderbouwd en gerechtvaardigd, zonder te hoeven sturen op aannames. Dit vergroot de kans op het ontwikkelen van succesvolle designs en oplossingen die van toegevoegde waarde zijn voor de doelgroep.
• Iteratief proces. Door behoefteonderzoek structureel uit te voeren, kunnen UX-designers hun designs continu verbeteren en aanpassen aan de veranderende behoeften en verwachtingen van gebruikers. Het helpt bij het identificeren van kansen voor optimalisatie en het oplossen van problemen in het ontwerpproces.

Behoefteonderzoek binnen marktonderzoek

Waar behoefteonderzoek binnen UX vaak wordt ingezet ten behoeve van digitale producten, kan dit bij marktonderzoek ook niet-digitale producten of diensten omvatten. De voornaamste redenen om behoefteonderzoek uit te zetten als onderdeel van een marktonderzoekstrategie zijn:

• Marketingstrategieën. Behoefteonderzoek kan een grote invloed hebben op de marketingstrategie van een bedrijf. Door in de marketinguitingen in te spelen op de behoeftes van de klant, kunnen campagnes worden ontwikkeld die hierop aansluiten. Dit helpt om meer draagvlak te creëren onder de doelgroep en kan daarmee een positief effect hebben op het rendement.
• Concurrentieanalyse. Bij het uitvoeren van behoefteonderzoek wordt vaak ook gevraagd naar andere bedrijven waar consumenten gebruik van maken. Hierdoor wordt duidelijk welke spelers er zijn in de markt en hoe zij voorzien in de behoeftes van de doelgroep.
• Klanttevredenheid en loyaliteit. Het begrijpen van de behoeften van klanten en het inspelen hierop kan de klanttevredenheid verhogen. Tevreden klanten zijn vaak loyaler en kunnen ook positieve mond-tot-mondreclame genereren.

Wanneer voer je behoefte-onderzoek uit?

Behoefteonderzoeken kunnen op verschillende momenten worden uitgevoerd. Hieronder leggen we uit wanneer deze worden ingezet bij UX- en marktonderzoek.

In UX-onderzoek

Behoefte-onderzoeken kunnen op verschillende momenten in het ontwikkelproces worden uitgevoerd. Hierbij is het sterk aan te raden om een behoefteonderzoek uit te voeren in de verkennende fase. Deze fase kenmerkt zich doordat er nog geen (nieuw) concept is ontwikkeld. De inzichten worden dus gebruikt als basis voor het ontwikkelen van een nieuw concept, product of dienst.

Toch kan het ook voorkomen dat er in de validatiefase - wanneer er concepten zijn uitgewerkt of een prototype is gemaakt - of in de optimalisatiefase - wanneer het product op de markt is gebracht - wordt vastgesteld dat de oplossing niet voorziet in de behoeftes van gebruikers. In dat geval kan het raadzaam zijn om alsnog een behoefteonderzoek uit te voeren, zodat het concept of product kan worden herontwikkeld.

In marktonderzoek

Ook binnen marktonderzoek kunnen behoefteonderzoeken op verschillende momenten worden uitgevoerd. Het is aan te raden om behoefteonderzoek uit te voeren voordat er gestart wordt met het maken van een nieuwe marketingcampagne, product of dienst zodat de inzichten uit het onderzoek kunnen worden meegenomen in het ontwerp. Op het moment dat er een ontwerp ligt, kunnen deze worden getest met behulp van concept testing en pretesting om er zeker van te zijn dat deze inspelen op de behoeftes van de doelgroep.

Hoewel het dus aan te raden is behoefteonderzoek uit te voeren voordat een nieuw product, dienst of marketingcampagne wordt gelanceerd gebeurt dat in de praktijk niet altijd. Wanneer de verkopen van een nieuwe product of dienst of de marketingcampagne tegenvalt, wordt er in dat geval vaak alsnog behoefteonderzoek uitgevoerd.

Welke methodes gebruik je bij het uitvoeren van behoefteonderzoek?

Bij het uitvoeren van een behoefte-onderzoek zijn er verschillende methodes die je kunt gebruiken. De uiteindelijke onderzoeksopzet is afhankelijk van de aard van het onderzoek en de doelgroep. Het is natuurlijk ook mogelijk om verschillende methodes met elkaar te combineren.

1. Interviews. Hierbij voer je diepgaande gesprekken met individuen of groepen om gedetailleerde informatie te verzamelen over hun behoeften en ervaringen. Doordat er interactie is tussen de interviewer en de tester kunnen er verdiepende vragen worden gesteld en kan er een grote hoeveelheid aan informatie worden verzameld.
2. Focusgroepen. Het is ook mogelijk om met behulp van een groepsgesprek gebruikers uit de doelgroep samen te brengen en dieper in te gaan op bepaalde onderwerpen. Doordat er interactie plaatsvindt tussen de deelnemers worden er extra inzichten verzameld.
3. Enquêtes. Dit omvat het opstellen van gestructureerde vragenlijsten die aan een grote groep mensen kunnen worden voorgelegd. Enquêtes kunnen online, telefonisch of persoonlijk worden afgenomen.
4. Gebruikerstesten. Hierbij laat je mensen een product of dienst uitproberen en observeer je hun interactie en feedback om te begrijpen hoe goed het voldoet aan hun behoeften.

Stappenplan voor het uitvoeren van behoefteonderzoek

Hieronder hebben we het 10-stappenplan voor het uitvoeren van behoefte onderzoek voor je op een rijtje gezet. 

Stap 1: Bepaal het doel van het behoefteonderzoek
Definieer duidelijk wat je wilt bereiken met het behoefteonderzoek. Formuleer een onderzoeksvraag die je wilt beantwoorden. Stel hoofd- en deelvragen op om het onderzoek uit te voeren.

Stap 2: Doelgroep criteria en werven van respondenten
Neem goed je tijd om stil te staan bij de doelgroepcriteria. Begin tijdig met het zelf werven van respondenten of laat ons de werving verzorgen.

Stap 3: Kies de onderzoeksmethode
Stel vast met welke onderzoeksmethode(n) je de hoofd- en deelvragen wil gaan beantwoorden. Hiervoor kun je gebruik maken van verschillende technieken, zoals vragenlijsten, interviews, focusgroepen of gebruikerstests. Wil je de resultaten graag kunnen generaliseren? Dan doe je er goed aan om naast kwalitatieve methoden (interviews, focusgroepen en gebruikers tests) ook kwantitatieve methoden in te zetten (vragenlijsten).

Stap 4: Ontwikkel de onderzoeksinstrumenten
Maak de gekozen onderzoeksmethoden concreet voor jouw situatie. In het geval van enquêtes, ontwikkel je een vragenlijst. In het geval van interviews, een interviewgids en in het geval van focusgroepen een topiclijst. Zorg voor een heldere, duidelijke en neutrale vraagstelling om de beste resultaten te behalen.

Stap 5: Plan de dataverzameling
Zorg voor een goede planning en houd hier alvast rekening mee met enige uitloop. Zo kan het voorkomen dat de werving langer duurt of dat mensen onverwachts afzeggen. Zorg voor een realistische doorlooptijd (2 - 4 weken).

Stap 6: Voer het behoefteonderzoek uit
Voor het uitvoeren van behoefteonderzoek is het van belang om gestructureerd te werk te gaan. Zorg ervoor dat je ervaring hebt opgedaan met de onderzoeksmethodieken die je inzet. Doe bijvoorbeeld een testrun met een collega om er zeker van te zijn dat alles straks soepel verloopt.

Stap 7: Analyseer de gegevens
Evalueer de verzamelde gegevens en analyseer ze grondig. Gebruik statistische methoden, thematische analyse of andere geschikte technieken om de gegevens te interpreteren. Identificeer patronen, trends en belangrijke inzichten die uit de gegevens naar voren komen. Maak veel aantekeningen en overweeg om te werken met hashtags (bijv. #pijnpunt, #voorkeur, etc.) om de analyse te bevorderen.

Stap 8: Trek conclusies en maak aanbevelingen
Op basis van de gegevens en analyse, trek je conclusies over de behoeften van je doelgroep. Maak je aanbevelingen concreet en logisch door deze te linken aan de bevindingen uit hte onderzoek.

Stap 9: Communiceer en implementeer de resultaten
Deel de resultaten van je behoefteonderzoek met relevante belanghebbenden binnen je organisatie. Zorg ervoor dat de inzichten worden begrepen en dat er actie wordt ondernomen op basis van de aanbevelingen. Gebruik ons voorbeeld onderzoeksrapport om inspiratie op te doen.

Stap 10: Monitor en evalueer
Volg op wat er gebeurt na het implementeren van de aanbevelingen. Evalueer of de wijzigingen hebben geleid tot verbeteringen en of de behoeften van je doelgroep beter worden vervuld. Zo nodig kun je aanpassingen doen op basis van de feedback en blijven monitoren voor voortdurende verbetering.